یادی از سیده نصرت بیگم امین، نخستین زن مجتهد تاریخ معاصر ایران، هم زمان با سالروز درگذشتش | فخر زنان، امینه ایران

شهرآرانیوز؛ امین التجار اصفهانی از بازاریان ثروتمند اصفهان بود و هنگامی که دخترش سیده نصرت به دنیا آمد، از مال دنیا چیزی کم نداشت. می‌شد در موقعیت زیستی مرفه خانواده، سیده نصرت نیز شبیه به سایر هم سن وسال هایش، متأثر از جو غرب گرایانه حکومت ناصرالدین شاه، هر روز با پوششی فرنگی ظاهر شود؛ اما اصالت و ایمان پدر و درایت دل سوزانه مادرش در تربیت و پرورش او باعث شد از همان خردسالی، آگاهی و دانش را بر زرق وبرق دنیا ترجیح دهد.

پس خواندن را با خطوط قرآن آغاز کرد و به مکتب خانه پا گذاشت. نوجوانی اش که با روزگار صدور فرمان مشروطه از سوی مظفرالدین شاه مصادف بود، او را به وضع اجتماعی حساس کرد و در همان روز‌ها بود که به وصلت عموزاده اش، حاج میرزاآقا، ملقب به معین التجار درآمد. درس و مطالعه را با همسرداری به پیش برد و به حوالی بیست سالگی که رسید، با حکومت محمدعلی شاه و تحصن علمای مشروعه خواه، بیش از پیش به درستی مسیر آمده ایمان آورد.

سلسله قاجار که منقرض شد و رضاخان پهلوی با قانون کشف حجاب اجباری در جامعه گردن کشی کرد، سیده نصرت که در همه آن سال‌ها مشغول درس و بحث در علوم دینی و فقهی بود، دست از سکوت و خلوت نشینی برداشت و با برگزاری جلساتی زنانه با محوریت روشنگری و آگاه سازی بانوان، خانه اش را محفل گردهمایی بیش از پانصد بانوی محجبه ساخت تا به حد توانش نقش شرعی اش را در قبال وضع موجود ایفا کرده باشد.

پس از عبور از بحران کشف حجاب رضاخانی، هنگامی که چهل سالگی اش را تمام کرده بود، دیگر از منظر بسیاری از علمای وقت، تنها زنی بود که تا آن روزگار درجات علمی و تزکیه نفسانی اش با مرتبه اجتهاد برابری می‌کرد. پس با کسب اجازه از علمای برجسته‌ای همچون شیخ محمدکاظم شیرازی و شیخ عبدالکریم حائری (مؤسس حوزه علمیه قم) به درجه اجتهاد رسید.

در قسمتی از اجازه نامه مرحوم آیت ا... شیرازی در توصیف بانو امین چنین آمده است: «شریف، اصیل، عالم و فرزانه، برگزیده زنان زمان و مایه شگفتی دورانش....» پس از اخذ درجه اجتهاد، بانو امین بقیه عمرش را وقف تدریس به شاگردان، تألیف کتاب، پاسخگویی به پرسش‌های دینی و تأسیس مؤسسات فرهنگی کرد. مدرسه علمیه فاطمه (نخستین حوزه علمیه زنان) با بیش از ششصد تا هزار شاگرد در سال ۱۳۴۶ درحالی به همت او تأسیس شد که اوضاع سخت فرهنگی سیاسی جامعه، امکان تحصیل بانوان محجبه را دشوار کرده بود.

همچنین، پس از چندی، دبیرستان‌های دخترانه‌ای نیز با هدف فراهم کردن زمینه تحصیل امن برای دختران پی ریزی شدند. بانوی اصفهان تا پایان عمر پربرکتش بیش از سی عنوان کتاب تألیف کرد که تفسیر قرآن پانزده جلدی او با عنوان «مخزن العرفان» تنها نسخه تفسیر قرآن به قلم یک بانوی ایرانی است. علویه مجتهده حاجیه خانم امین سرانجام در ۲۳ خرداد ۱۳۶۲ پای از بند خاک برکشید و در بقعه خانوادگی خاندان امین در تخت فولاد اصفهان آرام گرفت.

بانو امین در طول حیات گران مایه اش آثار نفیس بسیاری را به نگارش درآورد که سه اثر شاخص این بانوی فقید پیش روی شماست.

«جامع الشتات»
کتاب «جامع الشتات» از بانو امین، مشتمل بر پرسش‌های متعددی است که استادانی مانند محمدعلی قاضی طباطبایی از او پرسیده اند و پاسخ‌های مبسوطی است که وی بر آنان تحریر کرده است.

«نفحات الرحمانیه فی الواردات القلبیه»
کتاب «نفحات الرحمانیه فی الواردات القلبیه» به زبان عربی به قلم بانو امین نوشته شده و درباره کشف و شهود و مشاهداتی است که بر او گذشته است. این کتاب دارای جنبه‌های علمی، عملی و اخلاقی است.

«الاربعین   الهاشمیه»
کتاب «الاربعین   الهاشمیه» اولین تألیف بانوست که در چهل سالگی نوشته شد و شامل چهل حدیث درباره توحید و صفات حق تعالی و اخلاق و احکام شرعی است که به صورت ضمنی به بیانات فلسفی، عرفانی و فقهی می‌پردازد.